زنان پردیسهای دانشگاهی را تسخیر کردند/ سرمایه انسانی ابتدای انقلاب ۱۳ و الآن ۶۰ درصد است/سرمایه عظیم انسانی درست مدیریت نشود بحران میآفریند
تاریخ انتشار: ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۳۳۳۰۲
حسامالدین اسلاملو: همزمان با کشاکش حوادث نیمهی دوم سال گذشته، کتابی منتشر شد که تاملی دوباره بر مفهوم ایران و مسائل آن بود. کنشگران مرزی تالیف مقصود فراستخواه پژوهشگر و مدرس دانشگاه، کتابیست که تلاش دارد در قلهای رفیعتر از نظریات قبلی، موضوع توسعه ایران را تبیین، تعبیر و تفسیر کند. «خبرآنلاین» به همین بهانه این جامعهشناس پیشکسوت را برای گفتوگوی بیشتر درباره نظریه کنشگران مرزیاش، به کافهخبرآنلاین دعوت کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
فراستخواه، نخستین تامل در مفهوم توسعه و توسعهنیافتگی ایران را به نایبالسلطنهی فتحعلیشاه نسبت میدهد. آن شاهزادهی حاکم بر شهر تاریخی تبریز که در دفاع از کیان ایران در برابر تهاجم روس، متوجه نکات ژرفی شد. این استاد جامعهشناس در این باره به خبرآنلاین میگوید: «از آن لحظهی عباس میرزایی تاکنون دو سده است که ایرانیان در حال تکاپو برای توسعه هستند. توسعه پروژهی ناتمام دویست سالهی ماست.»
به گفتهی فراستخواه، ایرانیان ملتی هستند که دو صد سال است همزمان با ژاپن و ترکیه برای توسعه کوشیدهاند اما تا به امروز نتوانستهاند به نسبت هزینهای که دادهاند و استعدادهایی که دارند به یک قرار و ثبات برسند. او موضوع را بیشتر میشکافد: «جامعه ایران با حافظهی فرهنگی خوب، استعدادهای تمدنی و قابلیتهای انسانی بسیار وسیعی که داشته در میان ملتهای منطقه همزمان با آغاز کوششهای مشابه در ژاپن و ترکیه شروع کرده. در ایران تلاشهای زیادی صورت گرفته. ایران ذخایر انسانی بالایی هم دارد. اما درویشیست نشسته بر گنج! زیرا ایران با وجود تمام این داشتهها نتوانسته به نتیجه برسد.»
فراستخواه؛ دلایل این ناکامی در توسعهی ایران را نیز توضیح میدهد: «به نظر میآید که بیشتر علتش ساختارهای متصلب ما بوده. همواره دستگاه دچار انسداد بوده و در یک سیکل معیوبی باعث به وجود آمدن رادیکالیزم و واکنش تند و رادیکال از سوی جامعه شده است.»
وی سپس در جستوجوی علت انسداد همواره دستگاه در ایران میگوید: «یک ورود به مساله همین است که چرا ما به نتایج مطلوب و به انباشت نرسیدیم. کاتوزیان جامعه کوتاه مدت را مطرح کرده. اینکه مدام نتیجهها و دستاوردها از دست میرود و دوباره باید از نوع شروع کرد. اما چرا؟!»
این استاد دانشگاه سپس مسئله را از منظر نظریه کنشگران مرزی ارائه میدهد: «نگاه به این مساله در نظریهی کنشگران مرزی مبتنی به این است که ما اول از دام نظریه عقب ماندگی خودمان را خلاص کنیم. منظورم همین باور رایج و قدیمیست که اکثرا آن را آزموده نشده پذیرفتهایم. اینکه گمان کنیم ایران یک تقدیر عقب ماندگی دارد و تاریخ انحطاط در آن تکرار میشود و ایران تکرار مدام انحطاط است. این نظریه و پارادایم ریشه در شرقشناسی دارد. اینکه جا افتاده ایرانی یک ملتی است که باید همیشه این طور بماند و استبداد فابریک ایرانی است و اساسا ایران نمیتواند پیشرفت کند. نمیتواند انباشت داشته باشد. نمیتواند توسعه برسد. من در حد درک و دانشم در نظریه کنشگر مرزی این مفروض نیازموده و آزموده نشده را که عقبماندگی تقدیر ماست را کنار گذاشتم. چون فرضیهای بوده که بدون راستیآزمایی باورش کردهایم. به همین دلیل و سیطره پیدا کرده و امروز ما با این موضوع کنار آمد۲ و پذیرفتهایم که عقبماندگی جزو خصیصهی تاریخیمان است.»
فراستخواه تاکید ویژه دارد که نظریه کنشگر مرزی از این مفروض بیدلیل برمی گردد و گریبان خود را از این رها میکند: «نظریه کنشگران مرزی از پارادایم فقدان به پارادایم امکان میآید. تغییر پارادایم بسیار مهم است.»
او اگرچه برخی مسائل مطرح شده در نظریهی فقدانها را میپذیرد: «ما خیلی چیزها را نداریم. مثلا نهادهای مستقر نداریم و ریشهاش هم برمی گردد به استبداد آسیایی و نظریه مونتسکیو.»
اما این مدرس دانشگاه در توضیح پارادایم امکان نیز میافزاید: « به تعبیر خواجه عبدالله انصاری: همه از آخر می ترسند، عبدالله از اول میترسد. ما اولمان خراب است و از اول باور کردهایم نمیتوانیم از پسش بربیاییم. اما در پاردایم امکان تاریخ بسته نیست. یک طرح ناتمام است. کنشگران مرزی توضیح داده که میشود حتا در لابه لای محدودیتها، امکانهایی کشف کرد و خلق کرد و با این امکانها، افقهایی برای جامعهی ایران گشود. فهمید که ما مشکلمان از کجا بود؟»
فراستخواه سپس با توضیح دو مفهوم "عاملیت" و "ساختار" در جامعهشناسی و اینکه در کدام جوامع نقش یکی مهمتر از دیگریست، مسئله را بیشتر واشکافی میکند: «در جوامع تثبیت یافته که ساختارها هوشمند هستند، عاملان تا حد زیادی اهمیت ندارند. ساختار فارغ از اینکه آدمهایی خیلی هوشمند و با ذخایر معرفتی خیلی در بطنش باشند، کار میکند چون هوش در سیستم درونی شده اما در جوامعی مثل جامعهی ما که هنوز به این حد اشباع نشده و به رشد لازم نرسیده که ساختار هوشمندی لازم را داشته باشد و هوش در سیستم درونی نشده، اینجا عاملان تعیین کننده هستند. عاملان در اینجا به معنای ذهنهای خلاق و انسانهای با دانش و نوآوری که ایران را بشناسند و شرایط را بدانند.»
به گفتهی این جامعهشناس، عاملان یا کنشگران مرزی ایران یک پا در اجتماع دارند و یک پا در میان اهالی قدرت و: «خود را قطرهچکانی به درون ساختاری که دچار انسداد شده میریزانند.»
وی با توضیح اینکه ایرانی، جهان خودش و زیست خودش را داشته و چه بسا همین موجب کند شدن روند توسعه و جذب و پذیرش جهان مدرن شده، سپس از تنوع عاملیت در ایران میگوید: « مبنا را دویست سال گذشته بگیریم در ایران ظرفیت های نخبگی بالا بوده.کنشگری مرزی انواعی داشته، همیشه یک شکل نبوده و بسته به حافظه تمدنی و ذخایر فرهنگی و موقعیت منطقهای تنوع داشته است.»
این جامعهشناس ضمن درک کردن یاسها و قبول همهی مشکلات، به آینده ایران امیدوار است: «بخواهیم به جای دویست سال پیش، سالهای اخیر را مبنای توسعه قرار بدهیم؛ در دهه ۶۰ شاخص سرمایه انسانی ما ۱۳ درصد بود. الان ۶۰ درصد شده. این میزان رشد در شاخص سرمایه انسانی و فکری، تحول بزرگی است که در متن جامعه ایران اتفاق افتاده. ایران به یک انباشت رسیده. به یک قابلیتهای انسانی بالا رسیده. بله. حتما در کیفیت آموزش خیلی مشکلات داریم. ولی در مجموع جامعه دچار رشد شده. زنان ما پردیسهای دانشگاهی را تسخیر کردند. زنانه شدن آموزش عالی در ایران را ببینید را ببینید. افزایش مشارکت دختران و زنان ایرانی در تحصیلات عالی را و افزایش ارتباطات جامعه با جهان بیرون را. شهرنشینی و سواد به سرعت بالا رفته است.»
مسیر خوبی که جامعه طی کرده و این پژوهشگر دانشگاه آن را مسیری بیبازگشت میداند: «ذخایر تمدنی ما قابلیتهای وسیعی دارد. چگالی رشد بی بازگشت در مفهوم توسعه، ایران را رسیده. به جرم سنگین و بحرانی. خوب مدیریت شود بسیار نتیجهها گرفته میشود. خوب مدیریت نشود بحرانی میشود.»
بحرانی از این جهت که: «این تودهی عظیم دیگر به ده سال قبل برنمیگردد اگرچه همزمان با این، سیستم رشد نکرده و با این جهان زیست همداستان نیست. سیستم نمیتواند با جامعه خود ارتباط بگیرد. زبانش را نمیداند. زیست جهان میخواهد جلو برود اما دستگاه قدرت هنوز تعلقاتی تاریخی، ایدئولوژیک دارد که نمیتواند حرکت کند و حمایت بکند و حتی از آن بهره ببرد در جهت توسعه.»
بیشتر بخوانید:
تاکید روزنامه «جوان» بر ضرورت «برخورد قهری _ امنیتی با طرفداران برجام» اعلام رسمی موضوع «مذاکره با آمریکا» از سوی دولت رئیسی «ماموریت ناممکن» احیای برجام / طرح «جایگزین» آمریکا چیست؟ پیشنهاد روحانی به رئیسی برای تحویل دولت با برجام احیا شده/ چه کسانی نگذاشتند؟۲۱۶۲۱۶
کد خبر 1764939منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: نخبگان سرمایه داری حضور زنان در جامعه اشتغال زنان حقوق زنان جامعه شناس عقب ماندگی نظریه کنش ی ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۳۳۳۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
توسعه زیرساختهای شهری و توانمندیسازی شهروندان راهکار رویایی با بحرانها است
رییس شورای اسلامی شهر مهاباد گفت: حاکمیت، مردم و بخش خصوصی در کنار هم چرخههای مهم و همافزا برای تقویت مدیریت بحران جامعهمحور در رویارویی با سوانح طبیعی و صنعتی هستند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از آذربایجانغربی، آرش شهابی امروز _پنجشنبه سیزدهم اردیبهشت_ در کارگروه هماهنگی همکاریهای مردمی قرارگاه عملیاتی سلام اظهار کرد: حاکمیت، مردم و بخش خصوصی در کنار هم چرخههای مهم و همافزا برای تقویت مدیریت بحران جامعهمحور در رویارویی با سوانحی مانند سیل، زلزله، آتش سوزی و سوانح صنعتی هستند و میتوان با برجستهسازی مسئولیت اجتماعی نقشی اساسی در این راستا ایفا کرد.
وی افزود: شناسایی ظرفیتهای موجود برای واکنش سریع از جمله شناسایی و تهیه بانک اطلاعاتی، سازماندهی نیرو، تجهیزات و ماشینآلات، تجهیز و ارتقاء امکانات و تجهیزات، آموزش متناسب با نیازمندیهای سطح شهرستان، تمرین برگزاری مانورهای واکنشهای سریع در تعامل با بخش دولتی میتواند در کاهش ریسکها موثر، واقع شود.
رئیس شورای اسلامی شهر مهاباد گفت: برگزاری کارگاهها و دورههای آموزشی توسط هلال احمر، آتشنشانی، اورژانس و فوریتهای پزشکی، حتی از طریق شبکه شاد برای دانش آموزان و رسانه ملی، همچنین ظرفیتسازی و به کارگیری بخش خصوصی در میزام افزایش تابآوری جامعه در مواجه با بحرانها موثر واقع شود.
شهابی تصریح کرد: تمامی این اقدامات برای پیشگیری، آمادگی، مقابله با بحران است اما مهمتر از آن بازسازی و بازتوانی و آسیبشناسی بعد از بحران است که لازم بود بعد از بحرانهایی که در مهاباد تجربه شد از جمله سیل، کرونا و آتش سوزی مورد بررسی و آسیبشناسی قرار گیرد و نیازمندیها برطرف شوند و این امر نیاز به تامین اعتبار و منابع مالی به شهرداری، دهیاریها و بخشها و ادارات ذیربط دارد.
وی ادامه داد: از دیگر موارد مورد لزوم می توان به توسعه زیرساختهای شهری، ارتقاء ایمنی مدارس و بیمارستانها، تشدید رعایت ضوابط و مقررات ملی ساختمان و شهرسازی، تقویت آمادگی موثر و سیستم هشدار و واکنش سریع اشاره کرد.
شهابی عنوان کرد: همچنین ایجاد پایگاههای پشتیبانی در مناطق پرجمعیت و خطرپذیر و توانمندسازی شهروندان، وضعیت اسکان اضطراری در شرایط حین و پس از بحران، ایمنسازی مراکز درمانی و ظرفیت درمانی و دارویی، تهیه طرح جامع ایمنی، تجهیز امکانات آتشنشانی و فوریتهای پزشکی و بهداشت و درمان و لایروبی رودخانه از جمله مواردیاست که در این راستا میتوان مطرح کرد.
در ادامه این جلسه کوروش کریمی به عنوان دبیر قرارگاه سلام معرفی و مقرر شد که تیم واکنش سریع در تمامی شرکت و سازمانها تشکیل شود.
کد خبر 750110